Nog maar kort geleden was Nederland in de greep van de Koude Oorlog. Er heerste een voortdurende angst voor een atoomaanval door de Sovjet-Unie. Hoe moest de bevolking worden beschermd tegen het Rode Leger? Nu, twintig jaar na de val van de Muur, kunnen we de vraag beantwoorden wat er zou zijn gebeurd wanneer de Derde Wereldoorlog was uitgebroken.
Mark Traa deed archiefonderzoek en vond opzienbarend materiaal. Over vluchtplannen en schuilkelders voor regering en koningshuis, over plannen om de vliegtuigen van de KLM en de binnenvaartschepen naar het buitenland te verplaatsen en om kunstwerken in bunkers te verstoppen. Schokkend zijn de tot in detail voorbereide, maar tot mislukken gedoemde plannen om hele steden en dorpen te evacueren. · · · Op papier ontstond een Nederland-in-oorlog: theater Carré was gereserveerd als mortuarium en op Curaçao werd een schaduwbevolkingsregister bewaard. Communisten zouden per schip worden afgevoerd, buitenlandse vluchtelingen moesten worden tegengehouden, de top van het bedrijfsleven wilde het land ontvluchten. De media en de posterijen moesten worden gecensureerd, massagraven gedolven.
De Russen komen! is het eerste boek dat in detail het verhaal achter deze supergeheime plannen vertelt. Het is geïllustreerd met tot dusver onbekende documenten en biedt een uniek inkijkje in een bizarre periode in de recente geschiedenis. In een afsluitend hoofdstuk worden parallellen getrokken met de huidige maatregelen om de bevolking tegen terrorisme te beschermen.
Recensie(s) Tijdens de Koude Oorlog overwogen lokale en provinciale overheden diverse rampscenario’s (Russische invasie, atoombommen op grote steden). De journalist Mark Traa (HP/De Tijd) deed archiefonderzoek naar overheidsplannen in die gevallen de orde te handhaven en de burgerij zo goed en zo kwaad als het ging te beschermen. Plannen betroffen onder meer: opstellen van arrestatielijsten, dupliceren van bevolkingsregisters, eerstehulpverlening. Breedvoerig parafraseert de auteur uit nutteloze, ontoereikende evacuatieplannen voor stadsbevolkingen. Aan die geheime draaiboeken werd eindeloos gesleuteld, tot in de kleinste details. Aparte aandacht besteedt Traa aan vluchtplannen en schuilkelders voor koningshuis en regering; ook aan de rol van de BB (Bescherming Bevolking; die organisatie is in 2000 reeds uitvoerig door Bart van der Boom geanalyseerd). Het vlot geschreven boek van Traa voldoet als journalistiek product, maar mist diepgang als historische studie. Onder meer ontbreken inkadering in de tijd (verzuiling, paternalisme) en internationale context. De lezer moet ook wat foutjes en een te summiere bronvermelding voor lief nemen.
Description:
De Russen komen!: Nederland in de Koude Oorlog
Nog maar kort geleden was Nederland in de greep van de Koude Oorlog. Er heerste een voortdurende angst voor een atoomaanval door de Sovjet-Unie. Hoe moest de bevolking worden beschermd tegen het Rode Leger? Nu, twintig jaar na de val van de Muur, kunnen we de vraag beantwoorden wat er zou zijn gebeurd wanneer de Derde Wereldoorlog was uitgebroken.
Mark Traa deed archiefonderzoek en vond opzienbarend materiaal. Over vluchtplannen en schuilkelders voor regering en koningshuis, over plannen om de vliegtuigen van de KLM en de binnenvaartschepen naar het buitenland te verplaatsen en om kunstwerken in bunkers te verstoppen. Schokkend zijn de tot in detail voorbereide, maar tot mislukken gedoemde plannen om hele steden en dorpen te evacueren.
· · · Op papier ontstond een Nederland-in-oorlog: theater Carré was gereserveerd als mortuarium en op Curaçao werd een schaduwbevolkingsregister bewaard. Communisten zouden per schip worden afgevoerd, buitenlandse vluchtelingen moesten worden tegengehouden, de top van het bedrijfsleven wilde het land ontvluchten. De media en de posterijen moesten worden gecensureerd, massagraven gedolven.
De Russen komen! is het eerste boek dat in detail het verhaal achter deze supergeheime plannen vertelt. Het is geïllustreerd met tot dusver onbekende documenten en biedt een uniek inkijkje in een bizarre periode in de recente geschiedenis. In een afsluitend hoofdstuk worden parallellen getrokken met de huidige maatregelen om de bevolking tegen terrorisme te beschermen.
Recensie(s)
Tijdens de Koude Oorlog overwogen lokale en provinciale overheden diverse rampscenario’s (Russische invasie, atoombommen op grote steden). De journalist Mark Traa (HP/De Tijd) deed archiefonderzoek naar overheidsplannen in die gevallen de orde te handhaven en de burgerij zo goed en zo kwaad als het ging te beschermen. Plannen betroffen onder meer: opstellen van arrestatielijsten, dupliceren van bevolkingsregisters, eerstehulpverlening. Breedvoerig parafraseert de auteur uit nutteloze, ontoereikende evacuatieplannen voor stadsbevolkingen. Aan die geheime draaiboeken werd eindeloos gesleuteld, tot in de kleinste details. Aparte aandacht besteedt Traa aan vluchtplannen en schuilkelders voor koningshuis en regering; ook aan de rol van de BB (Bescherming Bevolking; die organisatie is in 2000 reeds uitvoerig door Bart van der Boom geanalyseerd). Het vlot geschreven boek van Traa voldoet als journalistiek product, maar mist diepgang als historische studie. Onder meer ontbreken inkadering in de tijd (verzuiling, paternalisme) en internationale context. De lezer moet ook wat foutjes en een te summiere bronvermelding voor lief nemen.